Może się zdarzyć, że wypadnie kontynuować marsz przy złej widoczności, w terenie nie znanym, po bezdrożach, w lesie, w nocy, podczas niekorzystnych warunków pogodowych, we mgle lub podczas ulewy. Orientowanie się według mapy w takich warunkach jest utrudnione lub wręcz niemożliwe. W celu utrzymania ściśle nakazanego kierunku lub dojścia do określonego miejsca w terenie nie znanym, zakrytym lub w warunkach ograniczonej widoczności wykonuje się marsz według azymutu.
Azymut to kąt zwarty między kierunkiem północnym a kierunkiem na dany przedmiot, mierzony zgodnie z ruchem wskazówek zegara.
Przygotowanie danych
Dane do marszu według azymutu przygotowuje się następująco:
- wykreśla się na mapie drogę marszu i dzieli ją na odcinki. Na początku i na końcu każdego z nich powinny się znajdować przedmioty terenowe oznaczone na mapie i łatwe do odszukania w terenie;
- mierzy się azymut topograficzny i długość każdego odcinka.
- Azymuty topograficzne przelicza się na magnetyczne według wzoru:
M = T - (+/-Δ)
w którym: T oznacza azymut topograficzny, a Δ - uchybienie magnetyczne. Wartość uchybienia magnetycznego znajduje się pod południową ramką każdego arkusza mapy topograficznej.
- Odległość (długość każdego odcinka drogi marszu) zmierzoną w metrach przelicza się w razie potrzeby na:
- odległość w parach kroków (średnio 1 para kroków odpowiada 1,5 m);
- czas potrzebny na przebycie każdego odcinka (pieszo lub pojazdem).
- wykonuje się tabelę lub szkic drogi marszu.
| Lp. | Odcinek drogi | Azymut magnetyczny | Odległość [m] | Czas przebycia |
|---|---|---|---|---|
| 1. | Sanok - most na rzece | 65 | 500 m | 10 min |
| 2. | Most na rzece - rozwidlenie dróg | 20 | 370 m | 8 min. |
| 3. | Rozwidlenie dróg - skrzyżowanie | 350 | 870 m | 17 min. |
| 4. | Skrzyżowanie - leśniczówka | 305 | 480 m | 10 min. |
Wykonanie marszu
Marsz rozpoczyna się w punkcie wyjściowym, zaznaczonym na szkicu lub określonym w tabeli drogi marszu. Na każdym punkcie drogi marszu należy wyznaczyć za pomocą busoli odpowiedni azymut na charakterystyczne punkty orientacyjne.
Podczas marszu liczy się podwójne kroki i mierzy czas. Jeśli maszeruje kilka osób, praktyczniej jest, aby dwaj członkowie grupy utrzymywali kierunek marszu, inni dwaj mierzyli odległości krokami, a jedna osoba kontrolowała czas.
Nawet w najdogodniejszych warunkach może powstać błąd kierunku i odległości. Wówczas orientacyjnego punktu należy szukać w kole o promieniu 1/10 długości przebytej drogi marszu. Marsz kontynuuje się wówczas etapami, kolejno od jednego punktu do następnego, każdorazowo wyznaczając azymut, po odszukaniu przedmiotu orientacyjnego. Nie wolno kontynuować marszu nie odszukawszy tego punktu.
Podczas marszu w terenie otwartym, w którym nie ma odpowiednich przedmiotów ułatwiających orientację, kierunek można utrzymywać pozostawiając za sobą dowolne znaki (wbite w ziemię kije, kępy trawy itp.). W czasie marszu należy - oglądając się na pozostawione znaki - sprawdzić czy rzeczywisty kierunek marszu pokrywa się z wyznaczonym. Podczas marszu w terenie pokrytym śniegiem znakami mogą być ślady butów lub nart.
Obchodzenie przeszkód
Jeżeli w czasie marszu w terenie otwartym, w dzień napotka się przeszkodę, to należy:
- wybrać za przeszkodą (na kierunku marszu) wyróżniający się przedmiot terenowy;
- określić odległość do tego przedmiotu i dodać ją do przebytej drogi;
- obejść (pokonać) przeszkodę i dojść do wybranego przedmiotu terenowego, od którego należy kontynuować marsz.
W terenie zakrytym lub w warunkach ograniczonej widoczności przeszkodę należy odejść następująco:
 |
 |
- po dojściu do przeszkody (P1) określić azymut kierunku wzdłuż przeszkody w prawo (w lewo) i pójść w tym kierunku aż do skraju przeszkody (P2), licząc kroki;
- W P2 określić kierunek poprzednio ustalonego azymutu i maszerować w tym kierunku do końca przeszkody (P3), licząc kroki;
- od P3 udać się w prawo (w lewo) wzdłuż odwrotnego azymutu kierunku |P1P2| i przejść odległość równą |P1P2| (do P4);
- w P4 określić poprzedni kierunek marszu i kontynuować go, dodając do drogi przebytej do P1 odległość równą odcinkowi |P2P3| (szerokości przeszkody na kierunku marszu).
Aby azymut prosty (azymut kierunku z punktu stania) na obserwowany przedmiot zamienić na azymut odwrotny, należy:
- dodać 180° - jeżeli azymut prosty jest mniejszy od 180°;
- odjąć 180° - jeżeli azymut prosty jest większy od 180°.