najciekawsze zabytki miasta
Najstarszym zachowanym zabytkiem Radomia jest kościół św. Wacława, wznoszący się przy pl. Stare Miasto. Najprawdopodobniej powstał w 1276 r. (według tradycji ufundowany został w 1216 przez Leszka Białego). Przebudowano go w 1440 r. W pocz. XIX w. zmieniony został na magazyn, później na carskie więzienie etapowe, następnie przytułek. Po II wojnie światowej urządzono tu szpital, a potem oddział archeologiczny Muzeum Okręgowego. W 1978 r. obiekt zwrócono Kościołowi i rozpoczęto prace rewaloryzacyjne, polegające na usunięciu wewnętrznych przebudowań, podwyższeniu ścian i wybudowaniu sygnaturki. Zachowały się fragmenty gotyckiej kamieniarki, romańska płyta z datą 1276 (1216?) i późnogotyckie okute drzwi do skarbczyka. Przy kościele znajdował się cmentarz, a pod posadzką liczne krypty. Od frontu gotycki portal, zapewne z 1440 r., ostrołukowy, uskokowy, z profilowanej cegły.
Kazimierzowskie mury miejskie (wzniesione po 1364) zostały rozebrane w l. 1816-18, a w ich miejsce urządzono planty (m.in. ul. Wałowa i Spacerowa, dziś Reja). Jedyne ocalałe fragmenty murów znajdują się: w ścianie Kolegium Pijarów przy ul. Wałowej, w zach. skrzydle budynku popijarskiego (fragment Bramy Iłżeckiej) oraz przy ul. Szwarlikowskiej 20. Zamek radomski, który powstał wraz z murami miejskimi, rozbudowany w l. 1510-15 przez kasztelana radomskiego Mikołaja Szydłowieckiego, zniszczony został w czasie potopu szwedzkiego. W 1787 r. starosta radomski Aleksander Potkański odbudował część mieszkalną, która od XIX w. pełni rolę plebanii sąsiedniego kościoła św. Jana Chrzciciela (tzw. Dom Duży). Obecnie jest to bezstylowy budynek (ul. Grodzka 10) i jedynie w piwnicach oraz fundamentach zachowane są starsze fragmenty.
Kościół famy św. Jana Chrzciciela ufundował król Kazimierz Wielki w l. 1360-70. W XV-XVII w. dobudowano kaplice. Był on kilkakrotnie przebudowywany, ostatecznie w stylu neogotyckim w l. 1908-09, według projektu arch. Józefa Dziekońskiego. Murowany, nietynkowany. Z pierwotnej świątyni pozostały: pn. ściana nawy głównej z kaplicą Różańcową (dawniej Warcabowska, 1481); dwuprzęsłowe prezbiterium ze sklepieniem sieciowym (zapewne XVI) oraz rokokowymi stallami (koniec XVIII), gotycką rzeźbą (koniec XIV) i XIX-wiecznymi epitafiami; późnogotycki portal do zakrystii z l. 1510-15 fundacji Mikołaj Szydłowieckiego, z żelaznymi drzwiami ozdobionymi kratą i herbami; wieża, pierwotnie czterokondygnacyjna (piąta nadbudowana w 1881-82), dołem czworoboczna, górą ośmioboczna; późnorenesansowa kaplica Kochanowskich (Pana Jezusa, pierwotnie św. Magdaleny) ufundowana przez chorążego kozienickiego Jana Kochanowskiego, z ołtarzem z pacz. XVII w., przeniesionym z głównej nawy, krucyfiksem rzeźbionym z 1885 r. przez Józefa Proszowskiego, późnogotycką chrzcielnicą z 2 poł. XV w. Na cmentarzu przykościelnym nagrobki oraz XVIII i XIX-wieczne epitafia.
Kościół i klasztor Bernardynów (ul. Żeromskiego) ufundowany w 1468 r. przez starostę radomskiego Dominika Kazanowskiego (?) i króla Kazimierza Jagiellończyka (wznoszony do 1507). Skasowany w 1864 r., od 1935 r. znów w rękach bernardynów. W kościele św. Katarzyny prezbiterium z 2 poł. XV w., nawa z pocz. XVI, kaplica św. Anny z poł. XVI (odnawiany w XVIII i XIX, a w 1911-12 według projektu arch. Stefana Szyllera). Zachowane: w kruchcie późnogotycki portal z pocz. XVI w. z dawnej kaplicy św. Agnieszki. Wieża kościelna nakryta barokowym hełmem z 1841 r., z ostrołukowymi szczelinowymi okienkami. Dzwon z 1712 r. odlany przez Beniamina Wittwercka z Gdańska. W ołtarzu głównym późnogotycka Pasja z końca XV w. z kręgu Wita Stwosza. Stalle pochodzą z przełomu XV i XVI w. Na pd. ścianie polichromia z XVI w. W Kaplicy Matki Boskiej obraz Niepokalanego Poczęcia, pędzla rzymskiego malarza P. A. Dattiego, będący kopią Murilla. Nawa główna z gwiaździstym sklepieniem. Liczne epitafia z XVII-XIX w. Kaplica św. Anny nakryta sklepieniem gwiaździstym, o fasadzie zwieńczonej późnogotyckim szczytem. Klasztor wzniesiony w XVI w., odrestaurowano w końcu XVII w. Piętrowy, na pianie prostokąta, o trzech skrzydłach wraz z parterowym krużgankiem przylegającym do ściany kościoła, nadto budynek gospodarczy. W klasztorze XVIII-wieczne obrazy.
Kościół Świętej Trójcy, barokowy, bazylikowy położony jest przy zbiegu ul. Warszawskiej, Reja i Żeromskiego. Ufundowany jako kościół klasztorny Benedyktynek przez starościn sochaczewską Barbarę z Dulskich Tarłową w 1613 r. a wzniesiony przez jej syna Jana Karola Tarłę, kasztelana wiślickiego i starostę zwoleńskiego w l. 1619-27. Spalony został w 1656 r., a odbudowany przez Jerzego Ludwika Lubomirskiego i jego synów w XVII i XVIII w. Ponownie spalony w 1774 r. Kościół w l. 1837-87 zamieniono na cerkiew, później zrujnowano. Po 1914 r. ponownie był tu magazyn. Przebudowa miała miejsce w 1924-27 w stylu neobarokowym. Wyposażenie nowe, w ołtarzu głównym obraz Świętej Trójcy z poł. XVIII w. Przylegający do kościoła budynek dawnego klasztoru benedyktynek stanowił od 1817 r. więzienie (obecnie areszt miejski).
Zachowany układ urbanistyczny dawnego Miasta Kazimierzowskiego obejmuje rynek, 8 wychodzących z naroży ulic i jedną ulicę (ul. Rwańska) wychodzącą z osi wsch. pierzei. Dawny ratusz według tradycji z XIV w. rozebrany został w 1818 r., obecny w pn. pierzei z l. 1847-48 według projektu arch. Henryka Marconiego, murowany na planie litery L, z czworoboczną wieżą. Obok odwach z 1819 r. W rynku klasycystyczna zabudowa, głównie z XIX w. Jednym z najstarszych domów jest tzw. Dom Gąski z XVII w., z fasadą z barokowym, wolutowanym szczytem (podczas wojen szwedzkich zatrzymał się tu król Karol Gustaw). Obok tzw. Dom Esterki, powstały na przełomie XVI i XVII w., zniszczony w czasie II wojny światowej, odbudowany.
W pd. pierzei budynki dawnego kolegium pijarów . Sprowadzeni tu ok. 1682 r. pijarzy zajmowali budynki i drewniany kościół św. Marcina ufundowany w 1684 r. przez Marcina Dunin Wąsowicza. Budynek kolegium wzniesiono w l. 1737-56 według projektu arch. Antoniego Solariego. Skrzydło pn. pochodzi z l. 1818-20, a skrzydło wsch. z 1892 r. Dawny kościół św. Jana Kantego, znajdujący się na dziedzińcu kolegium, zamieniono na salę gimnastyczną. Przez wiele lat mieściło się tu słynne Liceum im. Tytusa Chałubińskiego. Obecnie kolegium mieści sale wystawowe Muzeum Okręgowego.
Przy ul Żeromskiego 23 wznosi się dawny gmach Komisji Województwa Sandomierskiego, zbudowany w l. 1825-27 według projektu arch. Antonio Corazziego przez budowniczego Stefana Balińskiego. Gmach rozbudowano w l. 1936-42. Klasycystyczny, dwupiętrowy. Do 1999 siedziba Urzędu Wojewódzkiego i Miejskiego.
Przy ul. Reja kościół ewangelicki, dawniej katolicki, wzniesiony w l. 1784-85 przez benedyktynów sieciechowskich jako kościół Wniebowzięcia NMP, od 1791 r. bernardyński. W 1802 r. zamieniono go na magazyn, zaś w 1818 przebudowano na teatr według projektu arch. Józefa Müllera, aby w 1630 r. przekształcić na kościół ewangelicki. Przebudowa miała miejsce w 1893 r. Obecnie bezstylowy. Według tradycji dawne prezbiterium wzniesione zostało na pozostałościach murów baszty miejskiej.
Przy zbiegu ulic: Malczewskiego i Struga, wznosi się budynek dawnej Resursy Obywatelskiej, mieszczący obecnie Kino "Resursa", wzniesiony w 1852 r. według projektu Ludwika B. Radziszewskiego (23 kwietnia 1943 w mieszczącym się tu wtedy "Deutsches Haus" miał miejsce zamach bombowy, w którym partyzanci GL zabili i ranili kilkunastu hitlerowców). Przed budynkiem "Dąb Wolności", zasadzony tu w dniu odzyskania przez Polskę Niepodległości 11 listopada 1918 r.
Na uwagę zasługuje też pl. Konstytucji 3 Maja, założony w 2 poł. XIX w. na planie kwadratu, przy zbiegu ulic: Żeromskiego i Piłsudskiego. Pośrodku placu kościół św. Stanisława, wybudowany w 1.1896-1902 jako cerkiew prawosławna św. Mikołaja. Przed kościołem w latach międzywojennych urządzono Grób Nieznanego Żołnierza, zniszczony następnie przez hitlerowców (obecnie odbudowany). Przy placu i w jego najbliższym sąsiedztwie znajduje się wiele XIX-wiecznych budynków.